Güçlendirme ve zenginleştirme, bir yiyeceği daha sağlıklı, daha besleyici hale getirmek, insan sağlığına fayda sağlamak için besin maddelerinin (çoğunlukla vitamin ve minerallerin, bazen yağ asitlerinin) eklendiği anlamına gelir. Bu bakımından benzer olsalar da aralarında bazı farklar vardır. Güçlendirme sırasında bir gıdaya orijinal yapısında bulunmayan besleyiciler eklenir. Zenginleştirmede ise gıdalar işlenirken kaybolmuş olan besin ögeleri eklenir.

Gıdaların GüçlendirilmesiGüçlendirilmiş ve Zenginleştirilmiş Gıdalar, Faydaları ve Tehlikeleri

Güçlendirilmiş gıdaların çoğu işlenir ve paketlenir. Kahvaltılık gevrekler, ekmek, yumurtalar, meyve suyu, soya sütü ve diğer süt alternatifleri, süt, yoğurt, tuz yaygın güçlendirilmiş gıdalar arasındadır. Güçlendirilmiş gıdalara vitaminler (folik asit, A vitamini, B6 vitamini, B12 vitamini, D vitamini, E vitamini), mineraller (kalsiyum, demir, iyot ) ve diğer mikro besinleri eklenmiştir. Mikro besinler birçok önemli vücut fonksiyonu için gereklidir. Vücut kendi mikro besinlerini üretemez, bunların alınan yiyeceklerden gelmeleri gerekir. Gıda üreticileri, üretim sırasında ürünlerine mikro besinler ekler.

Gıdalara besin eklemek, diyette ihtiyaç duyulanların kolayca alınmasına yardımcı olabilir. Bu besinlerin tümü et ve sebze gibi diğer gıdalarda bulunur. Maliyet, alerjiler, beslenme tarzı, çevre ve diğer faktörler bu gıdalardan yeterince yararlanılmasını zorlaştırabilir. ABD gıda üreticileri, beslenmeyle ilgili hastalıkları önlemek için 1920’lerden beri gıdaları güçlendirmektedir. Tarihsel olarak, iyotlu tuz veya D vitamini ile güçlendirilmiş süt gibi gıda takviyesi, nüfus genelindeki besin eksikliklerini gidermek için bir halk sağlığı tedbiri olarak hizmet etmiştir. Günümüzde ayrıca kalsiyum ve D vitamini ile güçlendirilmiş meyve suları, omega-3 yağ asitleri ile güçlendirilmiş ekmekler ve bitki sterolleri ile güçlendirilmiş sürülebilir bitkisel yağlar da bulunmaktadır. Vitamin ve mineral içeren kimyasallar yiyeceklere eklendiklerinde fark edilir tatlara, dokulara veya kokulara sahip değildir.

Güçlendirilmiş gıdaların faydaları şunlardır:

Uygun maliyetlidirler

Bazı besin maddeleri bakımından zengin olan yiyecekler pahalı olabilir. Örneğin, balık harika bir omega-3 yağ asidi kaynağıdır fakat bazı insanların düzenli olarak satın alması çok pahalıya mal olabilir. Yumurta, süt ve diğer ürünler omega-3 yağ asitleri ile güçlendirilebilir. Bu ürünler genellikle daha ucuzdur ve yine de benzer besin değerine sahiptir.

Beslenme ile ilgili hastalıkları önlerler

Yeterli besin alınamadığında, bir eksik ortaya çıkabilir. Güçlendirilmiş gıdalar, raşitizm gibi besin eksikliği ile ilgili hastalıkların oranlarını azaltmaya yardımcı olur. Yine de birçok insan hala besin yetersizliklerine sahiptir. Kişiler hala uzmanların önerdiği kadar besin almıyor olabilir. Besin yetersizlikleri aşağıdaki gibi sağlık sorunlarına neden olabilir:

-Demir eksikliği anemisi
-Tip 2 diyabet
-Osteoporoz (kemik zayıflığı)
-Yorgunluk

Hamilelikte faydalıdırlar

Hamile kadınlar, büyümekte olan bir bebeği besledikleri için normalden daha fazla yiyeceğe ihtiyaç duyarlar. Daha fazla yediğinde bile hala yeterli vitamin alınamayabilir.Güçlendirilmiş gıdalar boşluğu doldurabilir. Örneğin, birçok güçlendirilmiş ürüne folik asit eklenir. Hamilelik sırasında diyette yeterli miktarda folik asit almak doğum kusurları riskini azaltır.

Yaşlı yetişkinleri korurlar

Yaşlandıkça, vücut daha az vitamin ve mineral emer. Güçlendirilmiş gıdalar, kemikleri güçlü tutmak, sindirime yardımcı olmak ve kalp sorunlarını önlemek için sağlıklı mikro besin seviyelerinin korunmasına yardımcı olabilir.

Çocukların büyümesine yardımcı olurlar

Çocuklar yetişkinlerden daha fazla beslenme yetersizliği riski altındadır. Vücutlarının büyümeyi desteklemek için yeterli vitamin ve minerallere ihtiyacı vardır. Güçlendirilmiş gıdalar, dengeli beslenmenin yanı sıra çocukların beslenmesini artırabilir.

Diyet gereksinimlerine yardımcı olurlar

Bazı önemli besinler sadece hayvansal ürünlerde veya alerjik reaksiyonlara neden olan gıdalarda bulunur. Güçlendirilmiş gıdalar, laktoz intoleransı, başka diyet ihtiyaçları veya vejetaryen olanların yeterli besin aldığından emin olmasına sağlar.

Gıdaların ZenginleştirilmesiGüçlendirilmiş ve Zenginleştirilmiş Gıdalar, Faydaları ve Tehlikeleri

Vitamin, mineral veya diğer besin öğeleri gıdalarda doğal olarak bulunur fakat işleme sırasında azalabilirler ya da ortadan kalkabilirler. Zenginleştirme, gıdalara işleme ( rafine etme, paketleme gibi) sırasında kaybolan besinlerin bir kısmının veya tamamının geri eklenmesi anlamına gelir.

Bazı gıdalar doğal olarak bazı mikro besin maddelerine sahiptir ancak bunları pişirme veya depolama sırasında kaybederler. Gıda üreticileri bu besinleri tekrar ekleyerek gıdayı zenginleştirir yani yiyecekleri zenginleştirme işlemi, orijinal besin içeriğini geri yükler.
Gıdalara yaygın olarak eklenen besinler vitaminler, potasyum, demir, proteindir. Vitamin bakımından zenginleştirilmiş gıdalar arasında süt, ekmek ve işlenmiş undan yapılan diğer gıdalar bulunur. Bu gıdalara genellikle D, A, C vitaminleri ve B vitaminleri ailesi de dahil olmak üzere çeşitli vitaminler eklenir. Potasyum, işlenmiş gıdalara sıklıkla eklenen bir diğer önemli besindir. Portakal suyu ve diğer meyve suları genellikle potasyum açısından zenginleştirilir. Yüksek tansiyonu olanlar için potasyum hayati olabilir çünkü bazen hipertansiyon düşük potasyum alımından kaynaklanır. Ekmekler ve makarnalar tipik olarak demirle zenginleştirilmiş gıdalardır çünkü tahılın besin değerinin çoğu beyaz un oluşturmak için çıkarılır. Tam tahıllı ürünlerin orijinal besin bileşimlerini koruma olasılıkları daha yüksektir ve zenginleştirilmeleri pek olası değildir veya daha az elementle zenginleştirilmişlerdir. Proteinle zenginleştirilmiş gıdalar, vejetaryen diyet yapanlar için önemli olabilir ve protein alımını uygun aralıkta tutmaya yardımcı olabilir. Soya ürünleri, özellikle soya bazlı et ikameleri gibi gıdalar genellikle protein açısından zenginleştirilmiştir.

Zenginleştirilmiş Gıdalar Tartışmalıdır

Zenginleştirilmiş tahıllar, kahvaltılık gevrekler, süt ve meyve suyu gibi bazı yiyecekler, çocukların yeterli miktarda besin almalarını sağlamaları açısından önemlidir. Buna rağmen zenginleştirilmiş gıdaların işlenmemiş gıdalar kadar besleyici olup olmadığı konusunda bazı tartışmalar vardır. Birçok beslenme uzmanı, zenginleştirilmiş işlenmiş gıdaların, doğal haldeki gıda ile aynı tür besinsel fayda sağlamadığına inanmaktadır. İşlendikten sonra eklenen vitamin ve mineraller vücut tarafından kolayca emilmeyebilir, bu da onları daha az faydalı hale getirir. Beslenme açısından bakıldığında, diğer bazı uzmanlar ikisi arasında çok az fark olduğuna inanmaktadır. Zenginleştirilmiş gıdaların dengeli bir diyette yeri olsa da, çoğu beslenme uzmanı taze gıdaların daha uygun olduğu konusunda hemfikirdir. Taze meyve ve sebzelerin yanı sıra kepekli tahıllar, kabuklu yemişler, tohumlar ve fasulyelerden elde edilen vitaminler ve diğer besin maddeleri, birçok kişi tarafından vücut tarafından daha kolay emilir olarak kabul edilir.